• Home
  • Bestaat de duivel? – Deel 1

Griezelig onderwerp?

Over de duivel moet je het maar niet hebben, want dan raak je bij veel mensen een heel gevoelig onderwerp aan. Men mag overal aan twijfelen, zelfs aan het Godsbestaan, maar niet aan de duivel. Welnu, ter geruststelling zeggen wij vooraf dat wij niet tornen aan het bestaan van de duivel, maar wel dat wij meer over hem willen te weten komen. Vandaar dit onderzoek. Het is dan ook beslist geen griezelig onderwerp waarin wij ons verdiepen. Wel kunnen wij mogelijk veel griezelverhalen en misverstanden rondom de duivel de wereld uit helpen. Het gaat er ons om een zo werkelijk mogelijk beeld te verkrijgen rondom het begrip “duivel” of “satan”. Vooraf wat algemene begrippen over duivel en satan:

Satan betekent aanklager of tegenstander in het Hebreeuws. In het algemeen wordt de duivel aangegeven als iets slechts of kwaads (in tegenstelling tot God). In het Oude Testament komt de duivel (Grieks diabolos: kwaadspreker, lasteraar) voor als degene die de mensen bij God aanklaagt. Heel duidelijk en zeer indringend is dit geschilderd in het boek Job. Daar treedt de duivel op onder de Hebreeuwse naam Satan, wat aanklager betekent. Satan probeert Job, een zeer vroom man, af te brengen van zijn geloof en vertrouwen in God (in het Hebreeuws: Elohim = de Almacht). Hij vraagt aan God toestemming om Job met allerlei ziekten, plagen en rampen te mogen treffen om te zien of Job ook in moeilijke omstandigheden trouw zal blijven aan God. Er is dus geen sprake van de duivel als gelijkwaardige tegenstander van God: God is altijd en overal machtig over alles en iedereen, ook over de duivel. Sommigen zien in de passage 1 Samuel 16:14 zelfs wel eens een aanwijzing dat God boze geesten zou gebruiken om mensen te straffen (Maar van Saul was de Geest des Heren geweken, en een boze geest, die van de Here kwam, joeg hem angst aan.) Volgens de Bijbel heeft God het kwaad (gepersonificeerd door Satan) niet als zelfstandige entiteit geschapen, Hij duldt het slechts omdat hij de vrije wil van zijn schepselen om vóór of tegen Hem te kiezen wil respecteren. Het kwaad kan dus als een negatief begrip worden gezien: de afwezigheid van God, of liever: het zich afgekeerd hebben van God.

In de beeldende kunst wordt de duivel meestal afgebeeld met een roodkleurige huid, bokkenpoten en horentjes boven op zijn hoofd.

Dit beeld is grotendeels ontleend aan de vrolijke Grieks-Romeinse mythologische figuren van de bos- en veldgod Pan en zijn bende van saters. In de late Middeleeuwen was de duivel een veel voorkomend thema in beeldende kunst en literatuur. Heksen werden gezien als mensen die een verbond met de duivel hadden gesloten. Als tegenprestatie verschafte de duivel deze mensen (meestal vrouwen) een bovennatuurlijke kracht, waardoor zij in staat waren veel kwaad te verrichten. Tussen 1500 en 1700 werden veel mensen die verdacht werden van hekserij publiekelijk verbrand. Men meende ook dat heksen bijeenkwamen om op bokken rond te rijden en wilde dansen uit te voeren, de zgn. heksensabbat. Zijn namen zijn o.a.: de boze, de draak, het beest, de antichrist, de onreine geest, Beëlzebub, Belial, vorst van het rijk van de duisternis. Ook wordt hij geïdentificeerd met de slang uit het paradijsverhaal. Zijn invloed op aarde is groot, hij verleidt de mensen en zaait tweedracht. Maar ten slotte zal hij overwonnen worden en in de afgrond geworpen.

In het christendom is Satan, ook bekend als de duivel, de duvel, Lucifer, Droes, Drommel, Joost of Beëlzebub, de tegenstrever van God, en de oorzaak van sommige of alle kwaad in de wereld. Geloof in Satan is onder christenen overigens niet algemeen, velen geloven in het bestaan hiervan, vele anderen beschouwen Satan meer als een personificatie van het kwade dan als een daadwerkelijk aanwezige macht. Volgens de traditionele theologie was Satan oorspronkelijk een van Gods machtigste aartsengelen. Hij werd echter jaloers op God, en wilde als God worden, en werd Hem ongehoorzaam (het zich afkeren van God). Hij haalde een derde van de engelen over om zijn kant te kiezen. Deze ‘gevallen engelen’ verwerden tot de demonen die Satan als hun leider hebben gekozen. Volgens velen is er een gevecht gaande tussen God en Satan om de mensheid, beiden proberen de mens te overtuigen, God om hem goed te laten doen en Gods wil te volgen, Satan om hem kwaad te laten doen, en zich afzijdig van God te houden. Daarbij wordt satan slechts door God geduld om de vrije wil van zijn schepselen te waarborgen. Satan is nooit gelijkwaardig aan God.

De Rooms-katholieke kerk kent nog het exorcisme, de duiveluitdrijving, om bij een bezetene de duivel uit te drijven.

Volgens het Bijbelboek Openbaring, zullen Satan, zijn demonen en alle ongelovige mensen terecht komen in de hel, en de rechtvaardige mensen zullen terechtkomen op een nieuwe aarde, die zo mooi zal zijn als het paradijs ooit was.

In de islam is Satan bekend onder de namen Sjejtan (of Shaitan) en Iblis. Volgens de moslimtraditie werd Satan opstandig toen hij van God voor Adam moest buigen. Hij zou weggezonden worden maar vroeg aan God respijt om de mensen te testen en hen van het geloof proberen af te keren. God stond hem dit toe. Satan wordt dus in de Islam niet gezien als een tegenstander van God maar als een door God geschapen wezen, en daarmee onder Gods controle. De meeste moslims geloven ook niet dat Satan een (gevallen) engel is/was, maar een djinn (een soort geest).

Onder invloed van de Perzische godsdienst van Zarathustra ontstond ook in het jodendom de gedachte van de strijd tussen goed en kwaad. Men kon zich moeilijk indenken dat zowel kwaad als goed van God afkomstig was. Toen ontstond de gedachte aan een macht van het kwade, de satan. Toch liet men de band met het goede niet helemaal vallen, want men stelde zich de satan voor als een engel die zich van God had afgekeerd en nu aan het hoofd staat van een leger van kwade machten. Hij probeert de mensen te misleiden. Dat doet hij door de schijn zo voor te spiegelen alsof het de werkelijkheid is. Hij probeert de verhouding van de mens tot zijn God te verstoren. Maar eens, namelijk op de dag van het oordeel, zal er een einde komen aan de macht van de duivel. Hij zal dan overwonnen worden door de goede engelen Michaël en Gabriël.

Abonneer dan nu op onze nieuwsbrief

en ontvang deze in jouw mailbox!

Abonneer nu!

Meer informatie

>